Cevdet USTA
Hazine ve maliye bakanlığı, kayıt dışı ekonominin önüne geçmek, vergi kayıp ve kaçağını önlemek amacıyla bir dizi önlemler almaya devam ediyor ve en doğrusunu yaptığı da kesindir. Çünkü ülkemizde kayıt dışı ekonominin devlet gelirlerini olumsuz yönde etkilediği ve bunun sonunda da başta enflasyon olmak üzere ekonomiye çeşitli zararlar verdiği açıktır.
Ülkemizde en büyük sorunlardan birisi olan gelir adaletsizliğinin önüne geçilmesi, vergide adaletin sağlanması için alınan önlemleri geç kalınmış da olsa alkışlamak gerekir. Bu konuda bakanımız Sn. Mehmet Şimşek yaygın ve yoğun denetimlerin sürekli hale getirileceğini önemle vurgulamaktadır.
Öncelikle İBAN yoluyla yapılan ödemelerin veya tahsilatların denetim altına alınmasıyla birlikte bugüne kadar yapılan işlemlerde 1,5 milyar TL tutarında kayıt dışılık tespit edildi ve bu işlemi yapanlara ceza yağdı. Yapılan denetimlerde önemli sektörleri içinde bulunduran kesime 250 milyon TL ceza kesildiği belirtildi.
Globalleşen dünyada ve ülkemizde bilişim teknolojilerinin kullanımının hızla büyüdüğü bir ortamda vergi kayıp ve kaçağının önlenmesi konusunda teknolojiden faydalanarak dijital ortamda denetimin son derece kolay olması gerekir. Çünkü her mükellefin faaliyetleri vergi daireleri tarafından görülmektedir.
Vergi kaçırmak için İBAN yerine elden nakit alışverişi yapan mükellefler de denetim altına alındı ve fiş veya fatura düzenlemeyen mükellefler de kontrol altına alınacak. Yapılan denetimlerde fiş ve fatura düzenlemeyen alıcı ve satıcıya da ceza işlemi uygulanacak. Yani nihai tüketiciler de bu konuda sorumlu olacak.
Bir başka düzenleme de artık 7 bin TL ve üzeri alışverişler elden nakitle değil; banka, PTT veya finansal kurum aracılığıyla yapılacak. Örneğin 15 bin TL tutarında bir alışveriş yapan bir tüketici vergi mükellefi olmasa dahi ödemesini finansal kuruluşlar aracılığıyla yapmak zorunda kalacak. Bu işleme uymayanlar nihai tüketici de dahil olmak üzere her tespit için alışveriş tutarının %10 u oranında ceza ödemek zorunda kalacak ve bu tutar 5000 TL’den düşük olmayacak.
Yukarıda anlatmaya çalıştığım önlemlerin ekonomiye sağlayacağı olumlu etkileri olacağı kesindir. Ancak şimdiye kadar yapılan açıklamalarda kurumlar vergisi için cironun minimum %15 i matrah kabul edileceği belirtilmişti ama alınan kararlarda göremiyoruz ve neden kaldırıldığını da bilemiyoruz. Ayrıca büyük şirketlerden silinen vergi borçlarını da unutmamak gerekir.
Tüm bu alınan önlemlerin genel sebebi devletin gelir kaynaklarını arttırmak olduğu gerçeğinden yola çıkarsak bundan bir süre önce açıklanan kamuda tasarruf önlemlerine de uymak gerekecektir. Ancak vatandaş olarak devlette yapılan tasarruf önlemlerini örnek almamız gerekirken bazı devler yetkililerinin birkaç araç kullanması, bir bakanlığın 24 milyon TL ye tuvalet yaptırması gibi örneklere bakıldığında tasarruf tedbirlerine uyulmadığı gerçeği ile karşılaşıyoruz.
Bir başka konu da bazı dönemlerde devletin paraya olan ihtiyaçları göz önüne alınarak yapılan vergi aflarıdır. Durum böyle olunca özellikle enflasyonun yüksek olduğu dönemlerde bazı mükelleflerin nasıl olsa af gelir düşüncesiyle vergilerini ödemedikleri olasılığıdır. Çıkarılan bu aflar, vergisini zamanında ve tam ödeyen mükellefleri de bir yerde cezalandırmaktır.
Vergi, vatandaşlara hizmet etmek amacıyla her mükellefin kazancı oranında toplanan devletin en önemli gelir kaynağıdır. Bu anlamda incelediğimizde hepimiz vatandaşlık görevimizi yerine getirmek zorunda olduğumuz kesindir.
Ülkemizde vergi gelirleri incelendiğinde ücretli kesimin ödedikleri vergi toplamı, mükelleflerin verdiği toplam vergiden daha fazla olduğu görülmektedir. Demek ki kurumlar veya şirketler vergilerini gerektiği şekilde ödememekte ve asıl vergi yükü çalışanların sırtındadır. Öncelikle bu konunun düzeltilmesi ve kamuoyunda konuşulduğu gibi vergiyi tabana değil tavana yaymak gerekir.
ZAFER ÖZCİVAN
Ekonomist-Yazar
aaaa aaaa
